Ήλιος και παιδί

Το δέρμα των παιδιών είναι πιο ευάλωτο στην επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Η ποσότητα της υπεριώδους ακτινοβολίας που απορροφάται από ένα παιδί κάτω των έξι ετών είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από την ποσότητα που απορροφάται από έναν ενήλικο.
Πριν από τα 18 του χρόνια ένας έφηβος έχει ήδη απορροφήσει το 50% της ποσότητας της υπεριώδους ακτινοβολίας που θα πάρει σε ολόκληρη τη ζωή του. Αυτό συμβαίνει
γιατί οι ακτίνες του ήλιου διαπερνούν πολύ πιο εύκολα το δέρμα των παιδιών, καθώς δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί το υδρολιπικό φιλμ. Μέχρι την αρχή της εφηβείας αυτό το προστατευτικό φιλμ δεν υπάρχει, γιατί οι σμηγματογόνοι αδένες δεν έχουν ακόμα τεθεί σε πλήρη λειτουργία.

Το δέρμα μεταβάλλει την πορεία του ηλιακού φωτός με 4 ταυτόχρονες διαδικασίες: ανάκλαση, διάθλαση, μετάδοση και, κυρίως, απορρόφηση. Η κεράτινη στιβάδα (ο φραγμός ανάμεσα στο σώμα μας και το περιβάλλον) γίνεται πιο παχιά μετά την έκθεση στον ήλιο και μας προστατεύει μέσω ανάκλασης, διάθλασης και απορρόφησης. Στα παιδιά η κεράτινη στιβάδα της επιδερμίδας είναι πιο λεπτή και δεν γίνεται παχύτερη όταν ο ήλιος γίνεται εντονότερος. Επομένως, η προστασία που προσφέρει η κεράτινη στιβάδα στο δέρμα των παιδιών είναι ανεπαρκής.

Τέλος, η χρωστική του δέρματος, η μελανίνη, δεν προστατεύει τα παιδιά όπως προστατεύει τους ενήλικες. Η μελανίνη βρίσκεται σε μορφή μικρών κοκκίων (μελανοσώματα) που παράγονται από ειδικά κύτταρα, τα μελανοκύτταρα. Τα τελευταία βρίσκονται στην κατώτερη στιβάδα της επιδερμίδας και όταν διεγείρονται από το ηλιακό φως, παράγουν τη μελάγχρωση. Οσο πιο μικρό είναι ένα παιδί τόσο πιο δύσκολα ξεκινά η λειτουργία των κυττάρων του δέρματος μέσω της οποίας παράγεται η μελανίνη. Επομένως, η ποσότητα της μελανίνης είναι λιγότερη και η φωτοπροστασία μικρότερη.

Στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη ηλιοφάνεια. Ένας κάτοικος μιας βόρειας ευρωπαϊκής χώρας που έρχεται για 15 ημέρες διακοπές στην Ελλάδα, δέχεται σε αυτό το διάστημα τόση ηλιακή ακτινοβολία όση θα δεχθεί για ένα ολόκληρο χρόνο στη χώρα του. Αυτός είναι ένας σοβαρός λόγος για τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των Ελλήνων στη φωτοπροστασία.

Τα παιδιά που έχουν υποστεί εγκαύματα σε φωτοεκτεθειμένα σημεία, θα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα γιατί, σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, στις βλάβες αυτές μπορεί να εμφανιστεί αργότερα ευκολότερα ο καρκίνος του δέρματος.

Σε ό,τι αφορά την πρόληψη, τα παιδιά θα πρέπει να αποφεύγουν την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, κυρίως τις μεσημεριανές ώρες, και να χρησιμοποιούν καπέλο και αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, πριν από κάθε έκθεση στον ήλιο.

Τα αντηλιακά

Να σημειωθεί εδώ ότι τα αντηλιακά είναι ουσίες που όταν τοποθετούνται στο δέρμα, τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Χωρίζονται στα χημικά, που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, και στα φυσικά (διοξείδιο του τιτανίου, οξείδια του ψευδαργύρου), που δρουν αντανακλώντας το 99% της ηλιακής ακτινοβολίας. Τα παιδιά θα πρέπει να χρησιμοποιούν αντηλιακά με φυσικά αντηλιακά φίλτρα.

Ο δείκτης προστασίας είναι ένας αριθμός που δείχνει πόση περισσότερη ώρα μπορεί να εκτεθεί κάποιος στον ήλιο χρησιμοποιώντας το αντηλιακό που τον αναγράφει σε σχέση με τον χρόνο που θα μπορούσε να εκτεθεί, χωρίς τη χρήση του αντηλιακού. Αν π.χ. ένα αντηλιακό έχει δείκτη προστασίας 10, αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο που θα μπορούσε να εκτεθεί στον ήλιο χωρίς αντηλιακό για 15 λεπτά, χωρίς να κοκκινίσει, με αυτό το αντηλιακό μπορεί να εκτεθεί για 10x15=150 λεπτά. Ύστερα από αυτό το διάστημα το αντηλιακό δεν προστατεύει και πρέπει να ανανεώνεται.

Υψηλότερους δείκτες προστασίας αντηλιακών θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα και μάτια, με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, που μένουν αρκετές ώρες της ημέρας στον ήλιο. Το ιδανικό αντηλιακό θα πρέπει να διαθέτει φίλτρα ευρείας απορρόφησης στην UVA και UVB ακτινοβολία, να έχει υψηλό δείκτη προστασίας, να είναι απαλλαγμένο από ευαισθητοποιούς και ερεθιστικούς παράγοντες, να έχει ελάχιστη διαλυτότητα στο νερό, να αφήνει αόρατο προστατευτικό φιλμ και να προφυλάσσει από την αφυδάτωση.
Γράφει ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΑΛΑΜΩΤΗΣ, δερματολόγος, διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών
enet