Η ΚΡΙΣΗ ΘΕΡΙΕΥΕΙ ΤΗΝ ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ...

Άνθρωποι με σαφή εικόνα του σφυγμού της αγοράς αλλά και όσων διαδραματίζονται στο παρασκήνιο προειδοποιούν ότι η έλλειψη ρευστού και οι συνθήκες ασφυξίας θα οδηγήσουν
πολλούς κατευθείαν στην αγκαλιά τοκογλύφων, προεξοφλώντας έξαρση του φαινομένου.

Όλο και περισσότερες επιταγές «σφραγίζονται», επιχειρηματίες μπαίνουν στη «μαύρη λίστα» του «Τειρεσία» κι αν μέχρι σήμερα το 95% της τοκογλυφίας αφορούσε τον επιχειρηματικό κόσμο, αυξάνεται ο αριθμός των νοικοκυριών που καταφεύγουν, μέσα στην απελπισία τους, σε τοκογλύφους που «τους βρίσκουν πανεύκολα».
Ευθύνη για το πρόβλημα της τοκογλυφίας αποδίδεται και σε τράπεζες, διότι «δεν ελέγχουν τη σχέση που συνδέει τον εκδότη μιας επιταγής με τον τελευταίο οπισθογράφο. Δεν ελέγχουν, δηλαδή, την πορεία που ακολούθησε μια επιταγή και τους λόγους για τους οποίους εξεδόθη», υποστηρίζει στην «Κ» η έμπειρη επί του θέματος δικηγόρος κ. Μαρία Αναστασίου, υπενθυμίζοντας σχετική εγκύκλιο στης Τραπέζης της Ελλάδος που ορίζει οι τράπεζες να προχωρούν σε έλεγχο προέλευσης των επιταγών. Όμως, κάποιες από αυτές δεν το κάνουν διότι «στηρίζονται σε διάταξη του νόμου που ορίζει ότι η διεκδίκηση μιας επιταγής από τον καλόπιστο τρίτο (δηλαδή, την τράπεζα) δεν επηρεάζεται εάν η επιταγή κάπου πάσχει».
Σε μακροχρόνια έρευνα (2003 - 2007) του νομικού κ. Μαρίνου Σκανδάμη, ειδικού γραμματέα σήμερα στο υπ. Δικαιοσύνης, η οποία βασίστηκε σε δικαστικές αποφάσεις και συνεντεύξεις με δράστες και θύματα, τονίζεται ότι οι τοκογλύφοι είναι διεσπαρμένοι σε όλη την ελληνική κοινωνία, διαθέτουν δίκτυα σε όλη τη χώρα, ενώ κυρίαρχο χαρακτηριστικό είναι η αφανής πλευρά της δράσης τους. Τα θύματα φοβούνται να αποκαλύψουν τους τοκογλύφους διότι οι τελευταίοι συνήθως απειλούν ή δεν θέλουν να εκθέσουν τον «δανειστή» ώστε να μπορούν να δανείζονται και σε κάθε περίπτωση, φοβούνται τη δικαστική εμπλοκή επειδή το αδίκημα είναι δυσαπόδεικτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια υπόθεση που αφορά μεγάλο αριθμό επιχειρηματιών στην Πάτρα «πηγαινοέρχεται» από την Ασφάλεια στην Εισαγγελία δύο χρόνια και δεν μπορεί κανένας να βγάλει άκρη, ενώ και η εφορία είναι δύσκολο να «πιάσει» ένα τοκογλύφο. «Υπάρχει τοκογλύφος που καταδικάσθηκε, αλλά η εφορία δεν μπόρεσε ποτέ να βρει τα χρήματα. Έχουν λογαριασμούς στο εξωτερικό, offshore... Η εφορία θα πρέπει να συνεργασθεί μεθοδικά με τη Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος για να υπάρξει αποτέλεσμα», σημειώνει η κ. Αναστασίου.
Τα επιτόκια των τοκογλύφων κυμαίνονται στο 10% - 12% μηνιαίως, ενώ αυξάνονται συνεχώς οι περιπτώσεις επιτοκίου 15%. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις, κάποιοι «καλοί» τοκογλύφοι δανείζουν αξιόπιστους πελάτες με 8%. Η κ. Αναστασίου διαχωρίζει τους τοκογλύφους σε «καλούς» (αυτούς που «εξυπηρετούν» και δεν ξεπερνούν το 10% των τοκογλύφων) και στους «ανάλγητους και επικίνδυνους». Χαρακτηριστική διαφορά είναι ότι οι πρώτοι δεν ανατοκίζουν την οφειλή, εάν για ένα μήνα το θύμα δεν έχει να πληρώσει. Οι υπόλοιποι, εάν δεν πληρωθούν μία επιταγή ή συναλλαγματική, προχωρούν σε συνεχή ανατοκισμό.
Οι «καλοί» και οι «κακοί»
Σύμφωνα με την έρευνα του κ. Σκανδάμη, το 33% των τοκογλύφων είναι έμποροι, το 33% ελεύθεροι επαγγελματίες, το 20% συνταξιούχοι (που συνήθως εξασκούσαν την τοκογλυφική δραστηριότητα και πριν συνταξιοδοτηθούν), το 6% δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι και το 6% εισοδηματίες. Οι «παραδοσιακοί» τοκογλύφοι είναι άνθρωποι της «διπλανής πόρτας», δηλαδή τυπικοί, κατά τα φαινόμενα, «οικογενειάρχες». Ο κόσμος της νύχτας, που είναι άμεσα εμπλεκόμενος με την τοκογλυφία, χρησιμοποιεί βία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση τοκογλύφου από τη Θεσσαλονίκη που δηλώνει εισοδηματίας κι έχει απλώσει τα δίχτυα του μέχρι την Αττική. Χρησιμοποιεί μεσάζοντα που διαθέτει επιχείρηση - βιτρίνα στη Δυτική Αττική και μπράβους που εισβάλλουν στα μαγαζιά, παίρνοντας εμπορεύματα και τρομοκρατώντας τους οφειλέτες.
Το 50% της δραστηριότητας αφορά «μικρούς» ή «μεσαίους» τοκογλύφους και το 50% ελέγχεται από το παρατραπεζικό κύκλωμα. Στην κορυφή του τελευταίου βρίσκονται άτομα υπεράνω υποψίας και τεράστιας οικονομικής επιφάνειας που ουσιαστικά «χρηματοδοτούν» τις τράπεζες, αφού καταθέτουν «ζεστό» χρήμα. Αυτοί χρησιμοποιούν μια σειρά από παρένθετα πρόσωπα (με προμήθεια 1% - 2%) κι έτσι το θύμα δεν μαθαίνει ποτέ την κεφαλή της παρατράπεζας. Μιλάμε για οργανωμένο έγκλημα. Aκολουθούν οι ιστορίες τριών θυμάτων τοκογλύφων, που μιλούν στην «Κ» για την εμπειρία τους.
Γ. Α., γιατρός
Ο πραγματικός ένοχος δεν φτάνει στη Δικαιοσύνη
Ο Γ.Α., γιατρός, διατηρούσε για χρόνια κλινική στην Αττική. Κάποια στιγμή, το Δημόσιο (ΙΚΑ, ΟΓΑ, Οίκος του Ναύτου) του χρωστούσε πολλά εκατ. από νοσήλια. «Ο Οίκος του Ναύτου είχε φθάσει να μου χρωστά 60 εκατ. δρχ. κι έπρεπε να πληρώσω προσωπικό και προμηθευτές», λέει. Την ίδια περίοδο η τράπεζα του είπε ότι θα κλείσει τον αλληλόχρεο λογαριασμό από τον οποίο μπορούσε να σηκώνει χρήματα. Το αιτιολογικό ήταν ότι «από τον ισολογισμό μου φαίνεται ότι έχω ρευστότητα και δεν χρειάζομαι τον λογαριασμό». Οι επίμονες προσπάθειές του να πάρει χρήματα από τον «Οίκο του Ναύτου» δεν καρποφόρησαν.
«Έφτασα σε απόγνωση. Έπειτα από επανειλημμένες επισκέψεις στον πρόεδρο, κάποια στιγμή του έφερα το γραφείο στο κεφάλι… Εν ας τάχα φίλος από την τράπεζα μου σύστησε κάποιον που θα μπορούσε να με βοηθήσει. Ήταν ένας πρώην τραπεζίτης». Τελικά, επρόκειτο για έναν άνθρωπο που είχε καταδικασθεί 10 χρόνια πριν, διότι είχε καταχραστεί τα χρήματα των μετόχων σε κάποια μικρή τράπεζα. Του έκανε μήνυση για τοκογλυφία, είχε και μάρτυρες. «Η ελληνική δικαιοσύνη, όπως ξέρετε, δεν βιάζεται καθόλου. Αυτός ο άνθρωπος συνεχίζει τη δραστηριότητά του…». Εν τω μεταξύ έκλεισε την κλινική. «Στο κύκλωμα ήταν κι αυτός που μου είχε ανοίξει σε τράπεζα το πλαφόν. Όλοι οι τοκογλύφοι φροντίζουν να έχουν ανθρώπους παντού. Δήμαρχος επί χούντας ήταν από τους μεγαλύτερους τοκογλύφους του δήμου μου. Σκόρπιζε χρήμα με “βαποράκια” (σ.σ. εννοεί τους μεσάζοντες). Η τοκογλυφία είναι σαν τα ναρκωτικά. Η Δικαιοσύνη δεν φθάνει ποτέ στον πραγματικό έμπορο». Σήμερα ο Γ.Α. εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός.
A. B., εκδότης βιβλίων
Ας έρθει ο Σόρος ν’ ανοίξει ψιλικατζίδικο
Ο Α.Β. είχε ένα μικρό εκδοτικό οίκο. Τα βιβλία που εξέδιδε δεν είχαν την αναμενόμενη ζήτηση, αλλά ο ίδιος επέμενε ευελπιστώντας ότι η τύχη του θ’ αλλάξει. Άρχισε να «σπάει» επιταγές για να έχει ρευστότητα. «Κατέληξα από μια επιταγή 2.000 ευρώ, 800 να παίρνουν οι τοκογλύφοι, 400 ήταν η οφειλή στο Δημόσιο και στην τσέπη μου έμεναν 800 ευρώ». Καθώς ήταν αδύνατον να καλυφθούν τα λειτουργικά έξοδα, απευθυνόταν όλο και περισσότερο σε μεσάζοντες για να δανεισθεί. «Συνήθως χρωστάνε οι ίδιοι στους τοκογλύφους και ψάχνουν πελάτες. Ακόμη και εκδότες βιβλίων είναι στο κύκλωμα». Σήμερα ο Α.Β. εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος και αγωνιά καθημερινά για το χρέος των 100.000 ευρώ που έχει στην πλάτη του.
Ρίχνει τη βασική ευθύνη για την τεράστια έκταση της τοκογλυφίας στις τράπεζες: «Οι τράπεζες δεν ζητούν τιμολόγια. Δεν αναρωτιούνται πώς φθάνουν στα χέρια ενός πελάτη επιταγές από τόσο διαφορετικούς ανθρώπους. Κι ο πελάτης-τοκογλύφος κάθε φορά που καταθέτει την επιταγή, παίρνει ρευστό από το πλαφόν του και συνεχίζει τη δραστηριότητά του. Η τράπεζα που χειρίζεται τις επιταγές ενός συστήματος που είναι τρία τετράγωνα παρακάτω δεν ξέρει τι γίνεται; Το πιστεύετε;».
Μιλά για δύο εμπόρους επίπλων στη γειτονιά του που δηλώνουν ο καθένας ετήσιο εισόδημα 20.000 ευρώ και διατηρούν πλαφόν 500.000 ευρώ σε τράπεζες. «Πώς τους έδωσε τέτοιο πλαφόν η τράπεζα, αφού υποχρεούται το πλαφόν να είναι ανάλογο με τη δήλωση εισοδήματος;». Και καταλήγει: «Όλοι τρομάζουν με την ανεργία και τελικά βουλιάζουν όλο και περισσότερο. Όμως, παιδιά, όσοι έχετε μικρές επιχειρήσεις κλείστε τες αύριο. Δεν υπάρχει ελπίδα. Ας έρθει ο Σόρος ν’ ανοίξει ψιλικατζίδικο»…
A.Γ., έμπορος
Η οικογενειακή φίλη ήταν η καταστροφή μου
Ο Α.Γ. ήταν από τους μεγαλύτερους εμπόρους της λαχαναγοράς. Είχε κληρονομήσει την πατρική επιχείρηση με τζίρο 1,5 εκατ. ευρώ ετησίως. Όλα πήγαιναν καλά μέχρι το 2006 οπότε συνέβησαν τρία γεγονότα: Ενας προμηθευτής, που είχε πληρώσει με επιταγές αξίας 120.000 ευρώ, έριξε «κανόνι». Η ιδιοκτήτρια μιας εταιρείας μεταφορών, με την οποία συνεργαζόταν, εξαφανίσθηκε στις ΗΠΑ. Αυτή έπαιρνε ρευστό από αυτούς στους οποίους παρέδιδε το εμπόρευμα και στη συνέχεια έδινε στον Α.Γ. δικές της επιταγές. Ο Α.Γ. έμεινε με 160.000 ευρώ σε επιταγές που δεν μπορούσε να εισπράξει. Άλλα 200.000 ευρώ χάθηκαν από πιστωτές· δεν εισπράχθηκαν ποτέ. Εξαιτίας της απώλειας ρευστότητας, κάποια στιγμή του σφράγισαν δύο επιταγές των 10.000 ευρώ. Ο Α.Γ. μπήκε στη «μαύρη λίστα» του Τειρεσία και έτσι προσφέρθηκε να τον «βοηθήσει» μια οικογενειακή φίλη. Μια κυρία πέραν κάθε υποψίας. Χήρα στρατηγού, συνταξιούχος καθηγήτρια Γαλλικών. Η γυναίκα αυτή αποδείχθηκε μια από τις σκληρότερες τοκογλύφους. Εξαιτίας της η οικογένειά του έχασε τα ακίνητά της και με αναστολή κρατιέται πλέον μόνο το σπίτι όπου διαμένουν. Κάποια στιγμή κρατούσε συναλλαγματικές αξίας 1,8 εκατ. ευρώ προκειμένου να δώσει 1,5 εκατ. ευρώ στον Α.Γ. Αυτός ξεχρέωσε τα 1,8 εκατ. αλλά η κυρία δεν επέστρεψε ποτέ τις συναλλαγματικές. Μάλιστα διεκδικεί το ποσό δικαστικά... «Πέρα από αυτήν, χρωστώ πλέον μόνο ένα δάνειο 120.000 ευρώ», λέει. Δάνειο που θα μπορούσε να είχε αποπληρώσει εάν είχαν δοθεί οι αποζημιώσεις από την πλημμύρα στην αγορά του Ρέντη το 2002. «Τότε μας είχαν βγάλει αποζημίωση 240.000 ευρώ. Με απόφαση Εφετείου η αποζημίωση μειώθηκε στα 80.000 ευρώ. Και περιμένουμε να τα πάρουμε». Καθημερινή της Κυριακής