Εκεί που γεννιούνται τα έλατα

Δέκα βαθμοί Κελσίου διαφορά. Ακόμη και σήμερα, που οι γκριζόλευκοι βράχοι πνίγουν το μάτι του επισκέπτη και το χαρακώνουν με τα υπολείμματα των καμένων κορμών επάνω τους σαν βελόνες, ο αέρας είναι διαφορετικός.
Κι ας συνορεύει με νεκροταφείο, το «μαιευτήριο» δουλεύει νυχθημερόν για να μεγαλώσει 300.000 μωρά-ελατάκια Κι ας συνορεύει με νεκροταφείο, το «μαιευτήριο» δουλεύει νυχθημερόν για να μεγαλώσει 300.000 μωρά-ελατάκια Ειδικά στις νύχτες του Αυγούστου, που η αστική Αττική συνεχίζει να κρατά θερμοκρασίες γύρω στους 30 βαθμούς, το θερμόμετρο στην Πάρνηθα δεν ξεπερνά τους 20. Αέρας φρέσκος, δροσιά, σκιά, «αγκαλιά» ιδανική, για να γεννά ελπίδες και να μεγαλώνουν 300.000 μωρά-ελατάκια. Φυτώριο Πάρνηθας…
Το φυτώριο δημιουργήθηκε το 2008, πάνω στα κατάλοιπα παλαιάς εγκατάστασης. Τα 45.000 δενδρύλλια κεφαλληνιακής ελάτης της πρώτης επιχείρησης αναδάσωσης είχαν έρθει εδώ από τη Βυτίνα. Αλλά ο δρόμος είναι μακρύς και το «μαιευτήριο» έπρεπε να είναι πιο κοντά.
Ένα χαμόγελο γεννιέται μέσα μας καθώς πλησιάζουμε. Μέσα σε οκτώ στρέμματα, 300.000 νέες ζωές. «Χρειάζονται πάνω από δύο χρόνια για να ξεπεράσουν τα 5 εκατοστά», μας λέει ο δασοπόνος Βασίλης Φίλος, σκυμμένος μαζί με τους εργάτες πάνω από τα σακουλάκια που κρύβουν τους σπόρους της ελπίδας. «Το έλατο είναι φυτό που αργεί να πάρει ύψος. Θα φθάσει όμως και θα ξεπεράσει τα 10 μέτρα όταν ενηλικιωθεί». Μέχρι τότε…
«Προσέξτε τα κεφάλια σας», προειδοποιεί. Πάνω από τα «κρεβατάκια» των νέων ελάτων είναι απλωμένα ειδικά πανιά σε χαμηλό ύψος. «Δεν μπορούν να μεγαλώσουν κάτω από τον ήλιο. Γι′ αυτό ένα καμένο δάσος ελάτης είναι αδύνατο να αναγεννηθεί από μόνο του». Λίγο αργότερα, καθώς πηγαίνουμε με το αυτοκίνητο, ο Βασίλης θα σταματήσει σε μια ρεματιά, για να μας δείξει ένα έλατο με μία και μοναδική φουντίτσα. Αυτό γεννήθηκε μόνο του, καθώς από πάνω του είχαν σωθεί μερικά «άτομα ελάτης».
Επιστροφή στο φυτώριο. Θα θέλαμε να κρατούμε στο χέρι λουλούδια, μπαλόνια ή ένα αρκουδάκι, αλλά τα «μωρά» είναι ευτυχώς πάρα πολλά. «Χρειάζεται συνεχής φροντίδα. Η φυτρωτικότητα στα έλατα είναι μόλις 7%. Δηλαδή από τους εκατό σπόρους που φυτεύουμε, μόλις επτά βγάζουν δεντράκι. Πρέπει να βάζουμε νέο σπόρο όταν δούμε ότι το χώμα μένει άκαρπο. Να βοτανίζουμε το καλοκαίρι. Να ποτίζουμε τρεις φορές την εβδομάδα»… Κοιτάζουμε τους εργάτες. Έχουν ακουμπήσει ένα ραδιοφωνάκι πάνω στα σκίαστρα και ακούν μαζί με τα μωρά μουσική. Μας φωνάζουν να δούμε μια σαύρα που τους επισκέπτεται καθημερινά. Εκείνη δεν χρειάζεται να σκύβει…
Ο Βασίλης μάς μιλά για τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλίζεται νέος σπόρος. «Όταν το δάσος λειτουργεί κανονικά, το κουκουνάρι πέφτει κάποια στιγμή, σκάει, οι μικροί σπόροι βγαίνουν και όποιος μπορεί γεννά ένα νέο δέντρο. Εμείς, όμως, τους χρειαζόμαστε πριν πέσουν στο έδαφος. Κάθε φθινόπωρο, λοιπόν, ξεκινάμε σαφάρι. Ανεβαίνουμε στα έλατα με τις σκάλες. Σκαρφαλώνουμε έως την κορυφή με τα πόδια, αν και η υπηρεσία έχει αντίρρηση, καθώς ενέχονται κίνδυνοι. Όμως τα κουκουνάρια βρίσκονται συνήθως στα ψηλά σημεία», μας λέει χαμογελαστός.
50.000 σπόροι
Από έναν τόνο κουκουναριών θα βγουν μόλις 50 κιλά σπόρου. Δηλαδή περίπου 50 χιλιάδες σπόροι. «Ο στόχος δεν είναι απλώς να αναστήσουμε 300.000 ελατάκια. Αλλά στο φυτώριο να βρίσκεται συνεχώς σε ανάπτυξη αυτός ο αριθμός. Ύστερα από δύο-τρία χρόνια, τα μωρά είναι έτοιμα να βγουν από το σακουλάκι τους, να μεταφυτευθούν σε κάποιο σημείο του καμένου δάσους και να ακολουθήσουν εκεί την εκατόχρονη ζωή τους. Πιθανόν να μην επιβιώσουν όλα. Πρέπει συνεχώς να δίνουμε ζωή για να πετύχουμε κάτι», λέει ο δασοπόνος. Αρκούν τέσσερις εργάτες; τον ρωτούμε. Χαμογελάει ξανά. «Είμαστε και δύο δασοπόνοι. Εμείς σκαρφαλώνουμε στα δέντρα για να βρούμε σπόρους. Φέτος τα δέντρα εμφανίζουν πληροκαρπία. Δεν είναι κάθε χρόνο ίδια»…
Καταλαβαίνουμε ότι οι περικοπές προσωπικού έχουν «χτυπήσει» και εδώ. Θυμόμαστε (με οργή -συγκρατημένα, όμως, μην τρομάξουν τα μωρά) τα επιχειρήματα για την πώληση του καζίνου και τη λειτουργία του εντός εθνικού δρυμού. «Το καζίνο εξασφαλίζει έσοδα 120 εκατ. ευρώ ετησίως από φόρους και μερίσματα», έλεγε κάποτε η ίδια η επιχείρηση. Ή αλλού: «Το καζίνο δίνει 400.000 ευρώ τον χρόνο για να κάνει έργα ο Φορέας Διαχείρισης. Έτσι γίνονται οι δρόμοι». Για τη νέα ζωή ούτε λόγος…
Πότισμα
Η βάρδια των εργατών στο φυτώριο τελειώνει όπου να ‘ναι. Θα θέλαμε να καθήσουμε ακόμη λίγο κοντά στα «βρέφη». Αν και είναι δυνατό να τα αγκαλιάσουμε, σκορπούν στον αέρα κάτι από την ενέργεια και την ηρεμία που ξεχειλίζει από τα ανθρώπινα. Τον χειμώνα πώς είναι εδώ πάνω; ρωτούμε. «Γύρω στον Οκτώβριο βγάζουμε τα σκίαστρα. Η βροχή είναι το καλύτερο πότισμα. Και η μεγαλύτερη χαρά για τα δεντράκια είναι όταν χιονίζει. Να τα δείτε πώς γυαλοκοπούν μόλις το χιόνι αρχίζει να λιώνει και πόσο δυναμωμένα μοιάζουν. Τον περασμένο χειμώνα, όμως, δεν χιόνισε πολύ».
Ακολουθούμε τον Βασίλη σε μια βόλτα στις περιοχές που γίνονται αναδασώσεις. Πίσω από τις μπάρες που έκλεισαν (μετά την πυρκαγιά) τις οδικές προσβάσεις, η φύση αντιστέκεται. Αλλού υπόγεια, προκαλώντας καθιζήσεις στους δρόμους. Αλλού υπέργεια. Κάποια πλατάνια ξαναβλασταίνουν μέσα από τους καμένους κορμούς τους. Τα πεύκα αναγεννώνται ευκολότερα, ειδικά στο είδος της χαλεπίου πεύκης. Νεκροί κορμοί τυλίγονται από κισσούς. Ένα ελάφι ξεπροβάλλει ανάμεσα στα σκελετωμένα δέντρα. Μας κοιτάζει χωρίς φόβο. Οι εχθροί του σήμερα είναι λίγοι. Στο μέλλον;…
enet