Παρενέργειες από τα φάρμακα

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση όπου η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία δεν αναφέρει θανάτους εξαιτίας λήψης φαρμάκων, όταν σε άλλες χώρες όπως π.χ. στη Γερμανία καταγράφονται επισήμως 10.000-20.000 θάνατοι τον χρόνο. Μάλιστα, στα ελληνικά νοσοκομεία δεν υπάρχει ειδικός κωδικός για την περίπτωση αυτή. Είναι ενδεικτικό αυτό που αποκαλύπτει στην «Κ» ο καθηγητής Ιωάννης Παπαδόπουλος: «Καταπίνουμε τα αναλγητικά με τη σέσουλα και κανείς δεν ρωτάει τι συνοδευτικά προβλήματα έχουμε. Σε έρευνα που κάναμε προ πέντε ετών στο Λαϊκό Νοσοκομείο, πήραμε το ιστορικό των ασθενών που είχαν εισαχθεί με γαστρορραγία. Διαπιστώσαμε ότι η πρώτη αιτία εισαγωγής ήταν τα αντιφλεγμονώδη αναλγητικά και ότι περίπου τα μισά φάρμακα τα είχαν δώσει γιατροί. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς είχαν αντενδείξεις χορήγησης αυτών των φαρμάκων, λόγω συγκεκριμένων παθήσεων και καταστάσεων, άλλα ο γιατρός δεν είχε πάρει ιστορικό»!

Το μεγάλο κενό ασφαλείας για τον ασθενή-καταναλωτή προκύπτει και από μια άλλη σοβαρή επισήμανση του κ. Παπαδόπουλου, ο οποίος υποστηρίζει ότι πολλοί φαρμακοποιοί, αν και είναι υποχρεωμένοι να ελέγχουν τη δοσολογία, όταν υπάρχει συνταγή γιατρού δεν το κάνουν. «Λειτουργούν ως έμποροι, ανοίγουν συρτάρια και κατεβάζουν κουτάκια. Πριν από μερικά χρόνια είχα δώσει σε τριάντα φοιτητές συνταγές της ουσίας πυροξικάμη, ένα αναλγητικό-αντιφλεγμονώδες ευρύτατης χρήσης με πολλές σοβαρές παρενέργειες, σε τριπλάσια δοσολογία. Εάν ο ασθενής έπαιρνε τέτοια ποσότητα, κινδύνευε ακόμα και με θάνατο. Είχα πει στους φοιτητές να ζητήσουν από τον φαρμακοποιό να σημειώσει στο κουτί τη δοσολογία, μήπως “ξυπνούσε” όταν το έγραφε. Από τους τριάντα φαρμακοποιούς μόνο ένας δεν έδωσε το φάρμακο! Αλλοι τρεις δίστασαν λίγο, αλλά το έδωσαν, και 26 έγραψαν λάθος δοσολογία πάνω στο κουτί. Εάν ο γιατρός κάνει λάθος, ο φραγμός-φαρμακοποιός δεν υφίσταται. Και όμως η ευθύνη είναι διπλή και διπλός πρέπει να είναι ο έλεγχος. Μπορεί στον γιατρό του ΙΚΑ, που βλέπει σαράντα ασθενείς την ημέρα, κάτι να ξεφύγει. Δεν πρέπει ο φαρμακοποιός να ρωτήσει τον πελάτη π.χ. εάν οδηγεί, όταν του δίνει φάρμακα που μειώνουν τα αντανακλαστικά; Δεν έχω ακούσει να ρωτούν εάν κάποιος είναι αλλεργικός, εάν μια γυναίκα είναι έγκυος κ.λπ., όταν υπάρχουν αντενδείξεις».

Πάντως, και οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να επαγρυπνούν για την ασφάλεια των φαρμάκων. Η νέα νομοθεσία που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προβλέπει τη δημιουργία εθνικών ευρωπαϊκών δικτυακών πυλών φαρμάκων, ώστε να υπάρχει διάχυση πληροφοριών για τα φαρμακευτικά προϊόντα και τις αποδεδειγμένες παρενέργειές τους. Ετσι σύντομα και οι Ελληνες θα μπορούν να αναφέρουν τις παρενέργειές τους απευθείας στην ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ).

Σημειώνεται ότι παρά τις προσπάθειες του τομέα φαρμακοεπαγρύπνησης του ΕΟΦ οι 65.000 γιατροί της χώρας δήλωσαν το 2009 λιγότερες από 2.000 περιπτώσεις παρενεργειών, έναντι 700 το 2001. Οταν όμως στο πρόγραμμα συμμετείχαν και πολίτες όπως στην περίπτωση του εμβολίου κατά της γρίπης Η1Ν1, οι αναφορές μέσα σε λίγους μήνες έφθασαν τις 1.137 από τις οποίες οι 876 από καταναλωτές. «Πάντως, είναι πολύ λίγες οι κίτρινες κάρτες της φαρμακοεπαγρύπνησης που συμπληρώνονται από γιατρούς», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Παπαδόπουλος. «Φοβούνται ότι έχουν ποινική ευθύνη και πρέπει να αποδείξουν αυτό που λένε. Ομως σύμφωνα με τη νομοθεσία, ο γιατρός αναφέρει την ανεπιθύμητη ενέργεια, δεν κρίνει την προέλευσή της. Αυτό είναι ευθύνη των αρμόδιων οργανισμών».

Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΦ οι περισσότερες επισημάνσεις παρενεργειών γίνονται από νοσοκομειακούς γιατρούς. Πρόσφατη έρευνα στο Ιπποκράτειο έδειξε ότι 70 από 548 εισαγωγές ασθενών συνδέονταν με τη λήψη φαρμάκων. Το 37% παρουσίασε σοβαρές γαστρεντερικές διαταραχές και το 10,8% προβλήματα στη νεφρική λειτουργία. Για τα προβλήματα αυτά θεωρήθηκε υπεύθυνη μεγάλη γκάμα φαρμάκων όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, διουρητικά, ασπιρίνη, αντιπηκτικά και υπογλυκαιμικά.
kathimerini